Türkiye Ekonomisi 5. Ünite Özet

İktisat 4. Sınıf 2. Dönem (8. Yarıyıl) Türkiye Ekonomisi 5. Ünite (Final Üniteleri) Özel Özet Word ya da Pdf İndir...

İNDİR





Türkiye Ekonomisi
ÜNİTE 5
(ÖZET)
TEMEL SEKTÖRLERDE GELİŞMELER: II SANAYİ SEKTÖRÜ

Dar anlamda sanayi: emek ve sermaye kullanarak hammadde ve yarı mamulleri mamul madde haline getirme faaliyetleridir.
Geniş anlamda sanayi: girişimcinin kar amacıyla kurduğu mal ve hizmet üreten faaliyetlerdir.
Sınai Faaliyet: hammaddeleri taşınabilir ve kullanılabilir hale getirme faaliyetleridir.
Dpt sanayiyi 3 ayırır imalat sanayi, madencilik ve enerji
Osmanlı ekonomisi: tarıma dayalı olduğundan sanayi ikinci planda kalmış ve gelişmemiştir. Osmanlı çinicilik, dokumacılık  ve gemi yapımında oldukça iyidir
1763 james watt buharlı makinayı bulur ve İngiltere 18yy ortalarında makinalara uyarlar ve sanayi devrimi başlar. Osmanlı sanayi devrimini sadece izlemiştir.
1807 de Robert fulton buharlı makinaları gemilere uyarlamış.
1825 de ise buharlı makinalar lokomotiflere trenlere uygulanmıştır.
1908 2. Meşrutiyetin ilanıyla birlikte sanayileşme olmadan ülkenin kalkınamayacağı anlaşılmış ve yüksek sesle dile getirilir olmuştur.
1913 aralığında teşviki sanayi kanunu çıkmış 1914 de tüzüğü 1917 de yönetmeliği çıkarılmıştır. Ancak birinci dünya savaşı nedeniyle bi işe yaramamıştır.
Osmanlıda sanayinin %55i İstanbul %22si İzmir’de toplanmıştır.
Osmanlı sanayisinin %95 oranında sermaye sahipleri Yahudilerdi. İşçi sıralamasında ise %60 oranında rumlar başı çekiyordu. Sonra Ermeniler Türkler ve Yahudiler.
1902 yılında Adana’ da ilk elektrik enerjisi kurulmuştur 1913 de benzeri İstanbul’da kurulmuştur.
17 şubat 1923 de İzmir’de Türkiye iktisat kongresi düzenlenmiştir.
1924 yılında iktisat kongresine katılan sanayicilerin istekleriyle Türkiye iş bankası kurulmuştur.
1925 yılında aynı kongrede istekler doğrultusunda sanayi ve maadin bankası kurulmuştur.
Cumhuriyetin ilk yıllarında hükümet sanayicilerin üretimini arttırmakiçin vergilerden muaf tutmuş, prim ödemiş, ucuz kredi vermiş, ithal mallara tüketim vergisi koymuş, korumuştur. 1929 ekiminde spesfik tarifeler uygulayarak korumaya devam etmiştir.
17 şubat 1925 de aşar vergisi kaldırılmıştır.
1927 yılında ilk kez Türkiye cumhuriyetinde sanayi sayımı yapılmıştır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında devletin zaten az olan bütçesinin büyük bir kısmı demir yolları yapımı ve yavancıların sahip olduğu demir yollarını satın almaya harcanmıştır.
1930 yıllardan sonra ithal ikameci politikaya geçilmiştir.
1930 1939 yılları arasında devlet devletçilik politikasıyla birlikte sanayi girişimlerine bizzat başlamıştır.
1933 yılında Sovyetler birliğinin merkezi planlamayı uygulaması kapitalist sisteme alternatif oluşturmuştur.
17 nisan 1934 tarihinde yürürlüğe giren 1. Beş yıllık sanayi planı 1934-1938 yılları arasında uygulanmıştır. Bu planın temel özelliği ithal ikamecisi olmasıdır.  Bu dönemde 20 büyük fabrika kurulmuş, Etibank ve Sümerbank kurulmuştur.
2. beş yıllık sanayi planı savaş nedeniyle uygulamaya konulamayan plandır. Bunun yerine iktisadi savunma planı uygulanmıştır.
1942 yılında Amerika ve İstanbul’ da karne uygulaması başlamıştır başlangıçta kişi başına 300 daha sonraları kişi başına 175 gram ekmek verilmiştir. Bu uygulama 1 eylül 1944 e kadar devam etmiştir.
1940 yılında sanayi firmalarının neleri ne kadar üreteceğini belirlemek amacıyla milli müdafaa kanunu çıkarılmıştır.  (2. Dünya savaşı sıraları)
1942 yılında stokçulardan vergi almak için varlık vergisi çıkarılmıştır.
21 Temmuz 1946 yılında 465 milletvekilinden 62 sini kazanan demokrat parti sayesinde çok partili hayat başlamıştır.
1950-1960 yıllarında arasında altyapıya önem verilerek limanlar yollar su kanalları yapılmıştır.
1963-1980 yılları arasında ithal ikameci politika devam etmiş ancak 80den sonra ihracata dönük politikaya geçilmiştir.
1 ocak 1996 da ab ile gümrük birliği anlaşması imzalanmış buna göre Avrupa kömür çelik topluluğunun yetki altına giren mallarda serbest dolaşım uygulanmıştır.